Opis
Cechy charakterystyczne Żywotnikowca
Żywotnikowiec (Tujоpsis) - rodzaj bardzo ozdobnych drzew iglastych z rodziny cyprysowatych (Cupressaceаe). W stanie dzikim roślina ta występuje w wilgotnych lasach Japonii. W tym kraju Żywotnikowiec kiedyś uważany był za roślinę świętą i do dzisiaj sadzi się go obok świątyń.
Rodzaj Żywotnikowiec jest reprezentowany przez tylko jeden gatunek – Żywotnikowiec japoński (Thujоpsis dоlabrata). Ta wiecznie zielona roślina pozornie podobna jest do Żywotnika, na co wskazuje sama nazwa: grecki wyraz «tejewik» oznacza «jak żywotnik».
Żywotnikowiec osiąga 10-30 m wysokości i charakteryzuje się szeroką koroną; prostym pniem o czerwono-brązowej cienkiej korze; płaskimi gałęziami rozmieszczonymi poziomo; łuskowatymi, skórzastymi igłami, które z górnej strony zwykle mają zielone ubarwienie, a od spodu usiane są białymi plamami i swoim kształtem przypominają małe siekierki; oraz okrągłymi szyszkami z owalnymi nasionami jasnobrązowego ubarwienia, mającymi dwa skrzydełka. Warto zauważyć, że przy rozcieraniu igły wydzielają przyjemny aromat, dzięki temu z pędów rośliny wytwarza się olejek eteryczny, który jest wykorzystywany w perfumiarstwie. W Japonii Żywotnikowiec japoński ma dwie formy - Australis i Hоndai, które różnią się przeważnie rozmiarem i rozmieszczeniem gałęzi. Forma Australis - to niskie drzewo o cienkim pniu i piramidalnej koronie, podczas gdy Hоndai wyrasta do 30 m wysokości, ma gęste gałęzie i drobne igły.
W uprawie Żywotnikowiec zwykle ma kształt krzewu lub niskiego drzewa (o wysokości do 1,5 metra). Obecnie najbardziej popularnymi odmianami są:
«Robustа» - szybko rosnące wysokie drzewko;
«Аurea» - piękne drzewko o żółto-złocistym ubarwieniu igieł;
«Аurescens» - o złocisto-pomarańczowych igłach;
«Аltissima» - o kolumnowej koronie i krótkich pędach;
«Рlicata» - o bujnej koronie i wachlarzowatych gałęziach;
«Сristata» - o grzebieniopodobnych pędach;
«Decumbens» - o zwisających gałęziach;
«Variegata» - osiąga 15 metrów wysokości i wyróżnia się piramidalną koroną, oraz gałęziami i igłami pstrego ubarwienia;
«Graciosa» - niska roślina o pulchnych gałęziach;
«Nana» - wolno rosnący krzew o wysokości około 60 cm, który wyróżnia się cienkimi gałęziami i drobnymi igłami.
Dzięki temu, że, mimo ciepłolubności, Żywotnikowiec okazał się dość zimotrwałą rośliną, już w XIX wieku zaczęto uprawiać jego w różnych regionach Europy. Oprócz tego, obecnie niskie odmiany tego atrakcyjnego drzewa uprawia się jako roślinę pokojową. W domu Żywotnikowiec najbardziej komfortowo czuje się w chłodnym i oświetlonym miejscu, latem go najlepiej wystawiać na balkon lub werandę. W ogrodowo-parkowej uprawie Żywotnikowiec dobrze wygląda tak w pojedynczych, jak i grupowych nasadzeniach. Najlepszymi sąsiadami są sosny, jodły, modrzewie, wierzby, dęby i inne drzewa. Żywotnikowiec również doskonale harmonizuje się z kamieniami, szczególnie głazami. Ale jaki ogród japoński może być bez tej rośliny? Dzięki oryginalnym igłom, Żywotnikowiec jest faworytem i w popularności wyprzedza pozostałe drzewa iglaste.
Sekrety udanej uprawy Żywotnikowca
Roślina ta preferuje urodzajne gleby (szczególnie gliny piaszczyste, przy czym tak kwaśne, jak i zasadowe) z dostateczną wilgotnością i dobrym drenażem. Najlepszym miejscem do posadzenia jest pół zacienione lub otwarte miejsce, ale obowiązkowo chronione przed zimnymi wiatrami. Biorąc pod uwagę nieobojętność Żywotnikowca do wilgotnego powietrza często wysadza się jego w pobliżu zbiorników wody.
W ogrodzie Żywotnikowiec hoduje się z sadzonki, którą w połowie kwietnia lub na początku lata razem z bryłą ziemi umieszcza w dół sadzeniowy o głębokości 60-70 cm, na dnie którego umieszczona jest 15 cm warstwa drenażu z tłuczonej cegły. Przy tym szyjka korzeniowa powinna być na równi z ziemią. Najbardziej odpowiednią glebą jest mieszanina ziemi darniowej, kompostu i piasku, również do niej pożądane jest wprowadzić nawozy fosforowe. Jeśli Żywotnikowce wysadzane są grupami, należy zachować od 50 cm do 1,5 m (w zależności od odmiany) odległość pomiędzy roślinami.
Podstawowa pielęgnacja zakłada odpowiednie terminowe podlewanie (około 10 l wody na dorosłą roślinę) przy wysychaniu górnej warstwy gleby do głębokości 5 см, opryskiwanie i raz na 2 lata zasilanie wiosną nawozem «Kemira Uniwersal». Jeśli gleba jest zbyt gęsta, należy ją periodycznie spulchniać.
Żywotnikowiec jest niedostatecznie zimotrwały (tylko dorosłe drzewa wytrzymują mrozy do -23 °С), w naszym klimacie jego pędy często obmarzają, ale mogą odnawiać się, dlatego zaleca się na zimę osłaniać roślinę (szczególnie młode osobniki) świerczyną i ściółkować torfem lub listowiem warstwą 5-10 cm.
Obcięcie wykonuje się tylko w razie potrzeby uformowania korony.
Żywotnikowca rozmnaża się poprzez nasiona, sadzonki lub poprzez szczepienie.
Nasiona wysiewamy po uprzedniej stratyfikacji (3-4 miesiąca), żeby podnieść ich zdolność kiełkowania. Siew dokonujemy w kontenery z wilgotną i urodzajną glebą, zostawiamy siewki w jasnym miejscu o temperaturze około 20 °С i periodycznie podlewamy. Po kiełkowaniu wschody pikujemy. Latem młode rośliny wystawiamy do ogrodu dla hartowania, a następnie wysadzamy do otwartego gruntu. Jeśli siewki jeszcze niedostatecznie wzmocniły się, można przezimować je w kontenerach i przesadzić na stałe miejsce następną wiosna. Jednak sposób rozmnażania z nasion komplikuje się tym, że w uprawie roślina ta owocuje nieczęsto, dlatego z reguły ogrodnicy stosują sadzonkowanie. Najlepsza pora do ścięcia sadzonek - marzec. Pędy (krótkie boczne gałęzie) zakorzeniane są w szklarni z wysoką wilgotnością powietrza o temperaturze pokojowej. Przy tym pożądane jest stosowanie stymulatorów wzrostu.
Ewentualne trudności
Żywotnikowiec czasem zostaje uszkodzony przez roztocza, które plotą pajęczynę na spodniej stronie igieł, przy tym na górnej ich części pojawiają się plamy żółtego ubarwienia. Przy wykryciu szkodnika należy obrobić roślinę akarycydami (środkami roztoczobójczymi).
Bardziej istotną szkodę Żywotnikowcu mogą wyrządzić tarczniki i miseczniki, które wysysają sok z igieł, co doprowadza do ich żółknięcia i skręcenia. Jeśli w porę nie oczyści się rośliny z tych szkodników, ona zginie. Cała złożoność w pozbawianiu się tarczników jest w tym, że ich dorosłe osobniki chronione są pancerzem, dlatego zwyczajne opryskiwanie insektycydami nie jest im straszne. Szkodniki te trzeba usuwać ręcznie przy pomocy szczotki zwilżonej chemicznym preparatem, przecierając każdą gałąź z górnej i spodniej strony.
Przy nieprzestrzeganiu zasad podlewania Żywotnikowiec może zostać zaatakowany przez zgniliznę korzeniową. Roślinę należy jak najszybciej przesadzić w inne miejsce (przy tym uszkodzone korzenie trzeba obowiązkowo usunąć) i obrobić fungicydami.