Opis
Cechy charakterystyczne Bioty
Biota lub Platykladus (Biota lub Platycladus) – rodzaj wiecznie zielonych drzew iglastych, który obecnie odnosi się do rodziny cyprysowatych (Cupressaceae) i liczy tylko jeden gatunek – Biota wschodnia (Platycladus orientalis). Wcześniej roślinę tą odnoszono do rodzaju Żywotnik (Thuja), dlatego do dziś poza Biotą utrwaliła się jeszcze taka nazwa, jak Żywotnik wschodni (Thuja orientalis).
W środowisku naturalnym Biota występuje w Chinach, Korei, Japonii, Ukrainie i wschodniej części Rosji, gdzie najczęściej spotyka się ją w mieszanych lasach (przeważnie na wzniesieniach), a w uszlachetnionym stanie już od wielu lat występuje we wszystkich zakątkach świata. W Chinach uważa się, że to drzewo posiada silną energię, która sprzyja długowieczności. Nie bez powodu nazwa Biota oznacza «drzewo życia». Oprócz tego, Biota jest jednym z symbolów Pekinu.
Niskie wymagania, co do specyficznych warunków występowania i odporność na choroby oraz szkodniki zapewniły temu drzewu popularność i w naszych szerokościach geograficznych. Teraz Biotę można spotkać tak w każdym parku miejskim, na podwórzu różnych instytucji, jak i na działkach letniskowych. Drzewa wysadzone grupami, dobrze wyglądają jako żywopłoty, bordiury, oraz doskonale sąsiadują z innymi roślinami w ogrodach kamiennych. Nie mniej atrakcyjna jest Biota również w pojedynczych nasadzeniach. Niektóre ozdobne odmiany są niedostatecznie zimotrwałe, dlatego częściej uprawia się je jako rośliny pojemnikowe i na zimę przenosi do jasnego pomieszczenia o temperaturze 5-15 °С.
Biota ma powierzchniowy system korzeniowy, prosty pień, który czasem rozdziela się jeszcze na kilka pni i charakteryzuje się cienką korą terakotowego odcienia, oraz szerokie, wachlarzowate, płaskie gałęzie o żółtoczerwonej korze, tworzące koronę w kształcie stożka i skierowane pionowo. W dojrzałych drzewach liście są łuskowate, w młodych – igiełkowate, warto zauważyć, że ich zielony lub złocisty kolor porą zimową zmienia się na bury. W przybliżeniu w kwietniu na pędach tego drzewa można zauważyć bardzo drobne żółto-zielone kwiaty. Szyszki Bioty mają kształt kuli lub owalu, w okresie dojrzewania pokryte są niebiesko-zielonym nalotem, a później – nabywają czerwono-brązowy odcień. W łuskach szyszek znajdują się owalne nasiona brązowego koloru, dojrzewające w połowie jesieni. Nasiona i igły Bioty, w których zawarty jest olejek eteryczny oraz duża ilość witaminy С, od dawna wykorzystywane są w medycynie do przygotowania leczniczych wyciągów, posiadających kojące, przeciwbakteryjne, przeciwgorączkowe, hemostatyczne i inne właściwości. Oprócz tego, drzewo wydziela fitoncydy oczyszczające powietrze.
Biota rosnąca w sprzyjających warunkach może czasem osiągać 17 metrów wysokości, chociaż przeciętnie drzewo to wznosi się nad ziemią tylko o 5-10 metrów. Jeśli jednak Biota występuje w nieodpowiednich dla niej warunkach, nabywa często formę krzewu.
Obecnie Biota ma około 60 ozdobnych odmian, różniących się wysokością drzewa, ubarwieniem igieł i kształtem korony.
«Aurea» – ciepłolubne drzewo, które osiąga kilka metrów wysokości, przy tym rośnie bardzo wolno;
«Aurea Nana» – karłowate drzewko wyrastające zaledwie do pół metra wysokości i wyróżniające się cienkimi gałęziami i drobnymi złocistymi igłami;
«Justynka» – niska odmiana wyhodowana przez polskich selekcjonerów, wyróżniająca się kolumnową koroną i nasycono-zielonymi igłami;
«Cupressoidess» – roślina o piramidalnej koronie;
«Вlue cone» – o zielono-niebieskich igłach i jajowato-stożkowatej koronie;
«Меldensis» – o niebieskawo-zielonych igłach i kolumnowej koronie;
«Руramidalis aurea» – stosunkowo szybko rosnące drzewo o złocistych pędach;
«Еlegantissima» – do 5 m wysokości, o złocisto-brązowych igłach i jajowato-stożkowatej koronie;
«Magnifica» – niewysokie drzewo (około 2-3 metry) o jajowato-stożkowatej koronie i złocistych igłach;
«Sieboldii» – karłowata odmiana o zaokrąglonej koronie i delikatnych gałęziach jasnozielonego ubarwienia.
Sekrety udanej uprawy Bioty
Drzewo to może rosnąć w różnym klimacie, wytrzymuje tak mrozy do –25 °С, jak i suszę, jednak przy długotrwałej zimnej pogodzie rozwija się jeszcze wolniej, prawie nie wzrasta i traci swoją ozdobność. Roślina lepiej rozwija się na otwartych, słonecznych miejscach. Biota preferuje lekkie i ubogie gleby (chociaż znosi suche, kamieniste i nawet słone), dlatego nie potrzebuje zasilania nawozami, można trochę zasilić tylko młode rośliny. Ponieważ drzewo to nie znosi nadmiernego nawilżenia, należy zapewnić mu dobry drenaż. Podstawowa pielęgnacja zakłada podlewanie w suchej porze, spulchnianie gleby (nie głębiej niż 10 cm) i obcięcie (nie więcej niż jedna trzecia pędu) dla kształtowania korony, które wykonuje się wiosną. Niektóre odmiany Bioty są niedostatecznie mrozoodporne i wymagają osłony na zimę świerczyną, którą zdejmuje się w kwietniu.
Rozmnaża się Biotę poprzez sadzonki, czasem szczepienie, a gatunkowe formy jeszcze poprzez nasiona. Jeśli drzewo jest wielopienne, można je rozdzielić.
Nasiona Bioty wschodzą dobrze i nie potrzebują uprzedniej stratyfikacji, wystarczy zamoczyć je na 10 godzin. Siew wykonujemy pod koniec zimy-na początku wiosny na rozsadę w kontenery z pulchną i wilgotną glebą. Następnie siewki pikujemy do oddzielnych doniczek, a następną wiosną wysadzamy z bryłą ziemi do otwartego gruntu na stałe miejsce. Można także wysiewać nasiona od razu do otwartego gruntu w połowie wiosny.
Młode sadzonki, które sadzi się jesienią lub wiosną, zakorzeniają się również dobrze, ależ pędów od dojrzałych drzew lepiej nie wykorzystywać do sadzonkowania. Takie rośliny zwykle rozmnaża się wiosną lub pod koniec lata poprzez szczepienie na sadzonki Żywotnika lub Cyprysika.
Wobec tego, że drzewo rośnie bardzo wolno (nawet w sprzyjających dla tego procesu warunkach), przy zazielenieniu działek częściej wykorzystuje się sadzonki wyhodowane w specjalnych szkółkach. Najlepiej wykonywać sadzenie wiosną lub latem, przy tym pień rośliny należy zaściółkować trocinami albo torfem (warstwą około 6 cm) i dobrze podlać. Chociaż Biota jest odporna na suszę, to w ciągu pierwszych dwóch miesięcy należy podlewać ją raz w tygodniu, a latem pożądane jest jeszcze opryskiwanie.
Ewentualne trudności
Mimo odporności na choroby i szkodniki (czego nie można powiedzieć o pozostałych drzewach iglastych), czasem występują wypadki porażenia Bioty chorobami grzybiczymi (w tym wypadku drzewa obrabiamy fundazolem) i mszycami (w walce z którymi stosujemy specjalne insektycydy).
