Opis
Cechy charakterystyczne Choiny
Choina (Tsugа) – rodzaj drzew iglastych z rodziny sosnowatych (Pinaceаe), których areałem występowania jest Azja i Ameryka Północna.
Początkowo japoński wyraz «tsugа» był tylko nazwą miejscowej rośliny Аbies tsugа, a następnie przez botanika Élie-Abel Carrière zaczęło określać cały rodzaj. Właśnie Kraj Wschodzącego Słońca i jest ojczyzną tego atrakcyjnego drzewa.
Pełne wdzięku wiecznie zielone Choiny, pozornie przypominające jodłę, w środowisku naturalnym zwykle osiągają 10-60 m wysokości, ale w uprawie wykorzystywane są w zasadzie niższe odmiany (od 50 cm do 8 m).
System korzeniowy Choiny jest szeroko rozgałęziony. Smukły pień pokryty jest łuskowatą korą (często z głębokimi bruzdami) szarego lub brązowego ubarwienia. Cienkie gałęzie rozmieszczone są poziomo i wygięte w dół. Płaskie igły Choiny zakończone są zaostrzonym ogonkiem liściowym. Korona przeważnie jest stożkowata lub jajowata. Pąki są bardzo małe. Szyszki nieduże, burego ubarwienia i podłużnego kształtu, zawierają drobne nasiona ze skrzydełkami oraz mnóstwem pęcherzyków żywicznych.
Choiny dobrze wyglądają tak w pojedynczych, jak i grupowych nasadzeniach. Niskie odmiany często sadzone są w pobliżu zbiorników wody (umieszczenie w pobliżu wody zapewnia roślinie jej niezbędną ilość) oraz w ogrodach kamienistych, a wysokie – jako żywopłoty. Oprócz tego, kora i igły tego drzewa szeroko wykorzystywane są w medycynie, perfumiarstwie i przemyśle kosmetycznym.
Rodzaj liczy około 10 gatunków, wśród których w umiarkowanym klimacie uprawia się w zasadzie jeden – Choina kanadyjska (Tsugа cаnadensis). Chociaż ojczyzną tego drzewa jest Ameryka Północna, obecnie w uszlachetnionym stanie uprawiane jest powszechnie. Roślina wyróżnia się stożkową koroną, zwisającymi gałęziami, drobnymi igłami (około 1 cm) zielonego, złocistego i innych odcieni, niedużymi szyszkami burego koloru oraz korą okrywającą wysoki pień, czerwono-brązowego (w młodym wieku) i szaro-brązowego (w dojrzałym wieku) ubarwienia.
Dzisiaj w uprawie istnieje około 200 odmian tego gatunku o różnorodnym kształcie korony i ubarwieniu igieł. Najbardziej popularnymi są: «Albospicatа» – około 3 m wysokości, i biało-żółtych pędach; «Aurеa» – około 8 m wysokości, i złocistych pędach; «Bеnnett» – wyrasta do 1,5 m wysokości i trochę więcej wszerz , wyróżnia się wachlarzowatą koroną; «Cоnica» – około 3 m wysokości, i stożkowej koronie; «Evеritt Gоlden» – może osiągać 12 m wysokości, ma piramidalną koronę i złociste igły, które zimową porą robią się zielonkawe; «Grаcilis» – drzewo o wysokości około 1,5 m, z nasycono-zielonymi igłami; «Grаcilis Oldеnburg» – karłowata odmiana (do 60 cm wysokości) o półokrągłej koronie; «jaddeloh» – niewysokie drzewo o spiralnych gałęziach i kilku pniach, igły mają zielone ubarwienie; «Pеndula» – wielopienne drzewo o obwisających gałęziach; «Cоmpacta» – wyrasta do 3 m wysokości i szerokości i ma kształt krzewu, o stożkowatej koronie, oraz gęstych i krótkich pędach; «Minima» – forma do 2 m wysokości, o pulchnej i okrągłej koronie, krótkich gałęziach i drobnych igłach.
Mniej zimotrwałe, ale bardzo ozdobne są takie gatunki, jak:
Choina karolińska (Тsugа cаroliniana) – występuje przeważnie na terenach skalistych, osiąga 10-20 metry wysokości i wyróżnia się koroną o jajowato-stożkowatym kształcie, żółto-brązowymi pędami i ciemnozielonymi igłami, które w odróżnieniu od poprzedniego gatunku nie zwężają się na końcu;
Choina różnolistna (Тsugа diversifoliа) – charakteryzuje się lekko okrytymi puszkiem pędami żółtobrązowego ubarwienia i igłami o różnej długości;
Choina himalajska (Тsugа dumоsa) – wysokie drzewo o wiszących zwisających gałęziach i atrakcyjnych igiełkach, które od spodniej strony mają biało-srebrzyste ubarwienie;
Choina zachodnia (Тsuga heterophylla) – szybko rosnący gatunek, który ma korę koloru terakoty, koronę o jajowato-stożkowatym kształcie i cienkie gałęzie żółto-brązowego ubarwienia;
Choina Martensa (Тsugа mertensianа) – wysokie drzewo o koronie kształtu jajowato-stożkowatym, gałęziach koloru terakoty, niebieskawo-zielonych igłach i niedużych szyszkach;
Choina południowo japońska lub Choina Siebolda (Тsugа siebоldii) – występuje w wilgotnych lasach Japonii, wyróżnia się koroną o jajowato-stożkowatym lub jajowatym kształcie i liniowymi, niegęstymi igłami.
Sekrety udanej uprawy Choiny
Jak i inne drzewa iglaste, w ogrodzie Choinę najprościej wyhodować z 5-7-letniej sadzonki. Do wyboru miejsca na sadzenie zaleca się podejść odpowiedzialnie, ponieważ będąc w dojrzałym wieku Choina bardzo źle znosi przesadzenie. Do uprawy tego drzewa najlepiej wybierać bezwietrzne i na pół zacienione miejsca: chociaż Choina dobrze rozwija się i w cieniu, ale bez dostatecznej ilości światła traci swoją ozdobność. Sadzenie wykonujemy obowiązkowo z bryłą ziemi w umiarkowanie wilgotną i urodzajną glebę (mieszanina ziemi darniowej, próchnicy liściowej i piasku w stosunku 2:1:2). Uwzględnijcie, że ziemia o podwyższonej kwasowości i dużej zawartości wapna nie nadaje się dla Choiny. Należy także zapewnić dobry drenaż (warstwa 15 cm), ponieważ zastój wody może doprowadzić do gnicia systemu korzeniowego, co skutkuje obumarciem całej rośliny.
Choinę można sadzić pod koniec kwietnia-na początku maja lub pod koniec sierpnia-na początku października na głębokość około 70-75 cm tak, żeby szyjka korzeniowa była umieszczona na równi z ziemią. W grupowych nasadzeniach odległość między roślinami powinna wynosić 70-140 cm. Jeśli gleba jest niedostatecznie urodzajna, w czasie sadzenia należy wprowadzić nawóz «Kemira Uniwersal». Wskazane jest, dla bardziej intensywnego wzrostu młode drzewa w ciągu pierwszych dwóch lat zasilać nawozami fosforowymi.
Ponieważ Choina nie znosi suchego powietrza, najważniejszą czynnością w pielęgnacji, jest zapewnienie odpowiedniego terminowego i regularnego podlewania (raz w tygodniu po wiadrze wody na roślinę, latem można częściej). Także minimum raz w miesiącu należy wykonywać opryskiwanie wodą. Jeśli gleba jest bardzo gęsta, trzeba ją lekko spulchnić (nie głębiej niż 10 cm). W naszym klimacie nie wszystkie Choiny pomyślnie znoszą mróz (tylko dorosłe drzewa Choiny kanadyjskiej wytrzymują spadek temperatury do –25 °С), dlatego aby uniknąć wymarzania pędów należy osłaniać je (szczególnie młode osobniki) świerczyną i ściółkować torfem (warstwą około 5 cm). Osłonę zdejmujemy w kwietniu. Obcięcia Choina nie potrzebuje, ponieważ rośnie bardzo wolno.
Gatunkowe Choiny rozmnaża się poprzez nasiona i sadzonki, a odmianowe – poprzez szczepienie.
Siew wykonujemy w marcu-kwietniu w kontenery, następnie młode rośliny przesadzamy do inspektu, a wzmocnione już drzewa – do otwartego gruntu na stałe miejsce. Nasiona należy najpierw stratyfikować w ciągu 4-12 miesięcy (w zależności od gatunku) przy temperaturze 1-5 °С. Jednak nie oczekujcie na szybkie pojawienie się wschodów: nasiona Choiny mają długi okres spoczynku i często kiełkują dopiero po półtora-dwóch latach.
Przy sadzonkowaniu pędy zakorzeniają się jesienią, kiedy temperatura gleby wynosi 13-15 °С.
Ewentualne trudności
W nieodpowiednich dla wzrostu warunkach Choina może zostać uszkodzona przez motyla Lambdina fiscellaria (larwy tego owada odżywiają się igłami drzewa, wskutek czego igły brązowieją i obumierają), tarczniki (uszkadzają igły młodych drzew), roztocza (sprzyjają tworzeniu się na igłach szaro-brązowych plam), kleszcze Nalepella tsugifoliae (wywołują żółknięcie i obumieranie igieł). Ze szkodnikami walczymy przy pomocy specjalnych insektycydów.
Nadmiar wilgoci często jest przyczyną powstania chorób grzybiczych, z których najbardziej rozpowszechnioną jest zgnilizna korzeniowa. Przy pierwszych objawach choroby drzewa należy obrobić fungicydami i zapewnić prawidłowe zasady podlewania oraz dobry drenaż.