Opis
Cechy charakterystyczne Tawuły
Tawuła (Spiraeа) - rodzaj wieloletnich krzewów tracących na zimę liście należący do rodziny różowatych (Rosaceаe).
W nazwie tej ozdobnej rośliny wyczuwa się starogrecki wyraz «spеira», który tłumaczy się jak «spirala, wygięcie». Gałęzie tego krzewu rzeczywiście pięknie wyginają się. Wcześniej Tawuła miała drugą nazwę synonimiczną - Wiązówka, jednak teraz te rośliny nie są tożsame.
W zależności od gatunku Tawuła może osiągać od 15 do 250 cm wysokości. Krzew ten ma niegłęboki i wiązkowy system korzeniowy. Zdrewniałe gałęzie rozmieszczone są prosto, mogą być tak ścielącymi się po ziemi, jak i wznoszącymi się w górę. Młode pędy zwykle mają blado zielone lub żółtawe ubarwienie, a dojrzałe - bure o ciemnych i jasnych odcieniach. Liście są ogonkowe, ułożone skrętolegle, o ząbkowanych brzegach. Kwiatostany mogą być różnorodnego kształtu i ubarwienia, zależy to od okresu kwitnienia. Kwiat ma pięć okrągłych lub owalnych płatków i drobne nitki pręcikowe. Owoc przedstawia sobą wielonasienny mieszek o płaskich nasionach brązowego ubarwienia.
Rodzaj Tawuła liczy około 90 gatunków, z których większość ma mnóstwo różnorodnych odmian.
Gatunki Tawuły kwitnące wiosną wyróżniają się krótkotrwałym okresem kwitnienia (od drugiej połowy maja) i najczęściej baldachowatymi kwiatostanami białego ubarwienia. Są to takie gatunki, jak:
Tawuła ożankolistna (Spiraeа chamаedrifolia) - do 2 m wysokości o okrągłej koronie, stojących prosto gałęziach i baldachogroniastych kwiatostanach;
Tawuła wczesna lub ostrolistna (Spiraeа argutа) - wysoki krzew o wąskich, ząbkowanych liściach nasycono-zielonego ubarwienia, szerokiej koronie i śnieżnobiałych kwiatach, zebranych w baldachowate kwiatostany;
Tawuła szara lub norweska (Spiraeа cinereа) - wyróżnia się okrytymi puszkiem liśćmi sino-zielonego odcienia, żeberkowymi i baldachogroniastymi kwiatostanami;
Tawuła średnia (Spiraeа mеdia) - mająca owalne liście nasycono-zielonego ubarwienia i baldachogroniaste kwiatostany;
Tawuła nippońska (Spiraeа nippоnica) – wyrasta do 1 m wysokości, posiada kulistą koronę, wygięte gałęzie, szaro-zielone liście i żółtawobiałe kwiatostany, jest mniej wymagająca, co do gleby, ale gorzej znosi silne przymrozki;
Tawuła van Houtte'a (Spiraeа vanhouttеi) - może osiągać 2,5 m wysokości, charakteryzuje się długimi gałęziami, szaro-zielonymi liśćmi i baldachogroniastymi kwiatostanami;
Gatunki kwitnące latem występują w całej swej okazałości dłużej (od połowy lata do chłodów) i mają białe, różowe, purpurowe lub czerwone kwiatostany w kształcie baldachogrona lub wiecha, rozmieszczone na końcach gałęzi. Najbardziej rozpowszechnioną rośliną jest Tawuła japońska (Spiraeа japоnica), która ma mnóstwo ozdobnych odmian, w ostatnich czasach zyskujących coraz większą popularność. Także w ogrodach dość często spotyka się:
Tawuła płożona (Spiraeа decumbеns) - wyrasta do 25 cm wysokości i charakteryzuje się białymi kwiatostanami;
Hybryda Tawuły japońskiej i białokwiatowej (Spiraea albiflora ) - Tawuła Bumalda (Spirаea bumaldа). Ta roślina osiąga około 1 m wysokości, ma owalne liście i atrakcyjne kwiatostany, rozmieszczone tylko na górnej części pędów, w naszym klimacie pomyślnie zimuje tylko z osłoną;
Tawuła Billarda (Spiraea ×billardii) - wysoki krzew o długich gałęziach i malinowych kwiatostanach;
Tawuła wierzbolistną lub tawuła bawolina (Spirаeа salicifoliа) - około 2 m wysokości, o różowych kwiatostanach i blado zielonych liściach, które czerwienieją z nadejściem jesieni;
Tawuła brzozolistna (Spirаeа bеtulifolia) - wyróżnia się szerokimi liśćmi i baldachogroniastymi kwiatostanami białego lub różowego ubarwienia. Jesienną porą pędy tej rośliny robią się złociste.
Dzięki bogatej różnorodności kształtów kwiatostanów i ubarwieniu kwiatów, oraz różnym rozmiarom krzewu, Tawuła zasłużenie cieszy się popularnością wśród ogrodników i stosowana jest w różnych nasadzeniach: żywopłotach, ogrodach skalnych, bordiurach, miksbordierach.
Najbardziej odpowiedni sąsiedzi to: jałowiec, żywotnik, świerk, cyprysik, krzewuszka. Tawuła doskonale nadaje się również do cięcia. Oprócz tego, jest dobrą rośliną miododajną i skutecznym środkiem leczniczym, w jej pędach zawarta jest witamina С, karoten, flawonoidy, garbniki.
Sekrety udanej uprawy Tawuły
Większość gatunków Tawuły jest odpornych na suszę i mróz (wytrzymują spadek temperatury do -50 °С), jednak wymagających, co do gleby. Ziemia powinna być urodzajna, pulchna i dobrze zdrenowana. Wybierając miejsce w ogrodzie, pamiętajcie, że Tawule bardziej odpowiadają oświetlone miejsca. Pielęgnacja rośliny jest dość prosta i zakłada zasilanie nawozami mineralnymi (3 razy w sezonie) oraz umiarkowane podlewanie. Osłony na zimę potrzebują tylko młode rośliny i niektóre odmiany o niedostatecznej mrozoodporności (Tawuła nippońska, Bumalda, japońska).
Kwitnące wiosną Tawuły po skończeniu kwitnienia lepiej nie przycinać, należy tylko usunąć stare i uschnięte gałęzie. A gatunki kwitnące latem w wieku od czterech lat należy przycinać każdą wczesną wiosną, żeby zachować kształt krzewu.
Jeśli Tawułę hodujemy z sadzonki, to zaleca się sadzić ją we wrześniu w uprzednio przygotowany dół o głębokości około 50 cm oraz z 15-20 cm warstwą drenażu z tłuczonej cegły i piasku. Przy tym szyjka korzeniowa powinna być na równi z ziemią. Sadzonkę należy podlać i zaściółkować torfem.
Tawuły gatunkowe rozmnaża się poprzez nasiona, a odmianowe – poprzez sadzonki i odkłady.
Nasiona sadzi się w marcu-kwietniu w kontenery z uprzednio zwilżoną glebą - ziemią liściową lub torfem, a po 2-4 miesiącach, gdy siewki wzmocnią się, rozsadza do otwartego gruntu. Młode rośliny należy we właściwym czasie opielać i podlewać. Również należy spulchniać glebę. Po 3-4 latach od sadzenia siewki zaczynają kwitnąć. Pamiętajcie, że rośliny wysadzone grupami nie powinny przeszkadzać jedna drugiej, dlatego pomiędzy nimi należy utrzymywać około 50 cm odległości.
Przy sadzonkowaniu, w okresie letnim nacina się pędy z bieżącego roku o długości około 10 cm, zanurza w stymulatorze wzrostu i sadzi do gruntu. Aby zakorzenienie odbywało się szybciej, niezbędna jest podwyższona wilgotność ziemi, dla tego rośliny trzeba podlewać w przybliżeniu 5 razy dziennie lub nakryć polietylenem. Wiosną zakorzenione sadzonki przesadza się na stałe miejsca.
Tawuły także dość często rozmnażane są poprzez odkłady: wczesną wiosną przygina się do ziemi skrajne gałęzie krzewu, przywiązują je do kołeczków i przysypują glebą. Aby nowa roślina pomyślnie rozwijała się, należy utrzymać ziemię w umiarkowanie wilgotnym stanie. Na zimę pędy należy osłonić suchym listowiem, a wiosną można już przesadzić młode rośliny na nowe miejsce.
Ewentualne trudności
Na ogół, Tawuła nie ma skłonności do chorób i szkodników. Jednak czasem, szczególnie letnią porą, sokiem młodych pędów rośliny odżywiają się mszyce. Liście mogą zostać uszkodzone przez owady minujące Agromyza spiracae, zwójki i roztocza. W wypadku wykrycia szkodników rośliny należy obrobić preparatami chemicznymi i zapewnić im prawidłową pielęgnację. W szczególnie suchej porze zaleca się dodatkowo opryskiwać krzewy wodą.