Opis
Cechy charakterystyczne Ananasa
Ananas (Ananas) — rodzaj zielnych roślin tropikalnych z rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae), który liczy 8 lub 9 gatunków. Strefa ich występowania naturalnego — tropikalna część Ameryki Południowej, to znaczy od dziesiątego stopnia szerokości północnej na południe z objęciem terytorium Paragwaju i Argentyny.
Sucha Wyżyna Brazylijska (w centralnej części tego wielkiego kraju) jest ojczyzną dla gatunku Ananas jadalny (polskie synonimy: Ananas czubaty, Ananas właściwy — i łacińskie: Ananasa Sativa, Ananas comosus, Ananas sativus, Bromelia ananas, Bromelia comosa, Champaca). Gatunek ten posłużył jako przodek wszystkich znanych obecnie jadalnych i deserowych odmian. Uczestnicy I-ej podróży morskiej dookoła świata (1519—1522) pod przywództwem Ferdynanda Magellana, próbując dojrzałe aromatyczne owoce uznali je za «najsmaczniejsze, jakie można znaleźć gdziekolwiek na Ziemi», i wkrótce Portugalczycy przynieśli roślinę Ananasa na tropikalne plantacje w Indiach i Afryce. A w drugiej połowie XVII wieku dziwo zamorskie zaczęto hodować w oranżeriach Europy (nawet na przedmieściach Sankt Petersburga).
Literatura rosyjska słowami znakomitych poetów traktowała «szyszki» Ananasa wyłącznie jako produkt spożywczy uprzywilejowanych warstw społeczeństwa — przypomnijmy sobie choćby Igora Siewierianina («Ananasy w szampanie! Niezwykle smacznie…»), czy Władimira Majakowskogo wołającego: «Jedz ananasy, jarząbki żuj — dzień twój ostatni nadchodzi, burżuju!» (w imieniu rewolucyjnego proletariatu) lub «Widać, biały ananas — Ojcowie! — zdobyty nie dla nas…» (w imieniu chłopa riazanskiego). Teraźniejsze źródła informacji podkreślają nie tyle jadalność owocostanów, ile niezwykłą korzyść z ich włączenia (w postaci soków i/lub plasterków) do diety człowieka, ze względu na potężny kompleks biologicznie aktywnych substancji.
Na tle tak masowego «interesu gastronomicznego» bardzo niewiele osób wie, że Ananas cenny jest też jeszcze jako ozdobna roślina pokojowa, zdolna ożywić wnętrze atrakcyjnym listowiem i kwiatostanem-kolbą (a nadmierne jedzenie «smakołyku dla wyższych sfer» uszkadza błonę śluzową jamy ustnej).
Mięsiste soczyste (sukulentne, to znaczy gromadzące wilgoć) liście w ozdobnym Ananasie osiągają do 1 metra długości, wyposażone w kolczaste ząbki wzdłuż krawędzi, koloru szaro-zielonego lub zielonego, przy dokładniejszym spojrzeniu pokazują różowawy odcień, mają żółtą lub białą obwódkę. Istnieją formy o pstrych liściach (na przykład, w Ananasie comosus var. Variegate są one biało-pasiaste). Bywają ostroząbkowane liście o długości od 35 do 70 centymetrów. Odmiana Аureovariegatus jest godna uwagi z powodu kolców różowego koloru.
Kwitnienie odbywa się w lutym—kwietniu. Z kwiatostanu (jeśli jest ciepło i dostatecznie wilgotno) w letnio-jesiennym okresie może rozwinąć się owoc, jednak nie nadaje się on do jedzenia.
Ananas jadalny daje złocistożółte owocostany (na wierzchołku których zawsze rozwija się «czubek» — grupa wegetatywnych liści). Ananas bracteatus tricolor — nasycono-różowe.
Sekrety udanej uprawy Ananasa
Wymagania: a) jasne rozproszone światło w dużych ilościach; b) zacienienie przed bezpośrednimi promieniami słonecznymi (formom o pstrych liściach — obowiązkowe i staranne).
Ananas preferuje umiarkowane podlewanie miękką wodą i lubi regularne opryskiwanie (szczególnie potrzebuje go, jeśli jest umieszczony w bardzo ciepłym miejscu). Niektórzy eksperci doradzają w okresie wegetacji (od kwietnia do końca września) stosować obfite podlewanie odstaną wodą. Jeśli pomieszczenie jest chłodne — nie można dopuszczać, żeby trafiała ona w pachwiny liści i zatrzymywała się tam, w przeciwnym wypadku roślinie grozi obumarcie od gnicia.
Latem najbardziej korzystna temperatura — 18-25°C, zimą — 15-19°C.
Co 10-15 dni zasilamy «wychowanka» płynnym kompleksowym nawozem mineralnym i starannie przecedzonym wyciągiem z obornika (końskiego lub krowiego). 1-2 razy w miesiącu obowiązkowo opryskać i podlać podkwaszonym roztworem siarczanu żelaza(II) FeSO4 (1 gram na 1 litr wody). Zakraplamy ten roztwór też w pachwiny górnych liści różyczki, żeby stymulować kwitnienie. (Dla tego samego celu w komercyjnym «wydobyciu» owoców wykorzystywany jest gaz acetylen C2H2, wydzielający się przy zwilżaniu acetylenku wapnia CaC2, dzięki czemu otrzymuje się je na plantacjach bez przerwy przez okrągły rok). Nawozów alkalicznych (popiół drzewny, wapno i.t.p.) nie stosujemy, ponieważ roślina ich nie znosi.
Ananas przesadzamy corocznie (lub co dwa lata) w okresie od wiosny do jesieni. System korzeniowy jest bardzo mały — i dlatego, po pierwsze, pojemność doniczki nie potrzebuje znacznego zwiększenia (nawet dorosłej roślinie zupełnie wystarczy 3-4-litrowe naczynie), a po drugie, przesadzanie wykonujemy tylko metodą ostrożnego przenoszenia wykluczając uszkodzenie bryły ziemi. Szyjkę korzeniową zagłębiamy do 0,5 centymetra. Wymagania glebowe: pulchna, pożywna, słabokwaśna (рН = 4-6).
Zalecany skład — ziemia liściowa, torf, piasek (w proporcji 1 : 1 : 1). Pierwszy z wskazanych składników można zastąpić starym zbutwiałym obornikiem.
W warunkach pokojowych praktykowane jest rozmnażanie przeważnie wegetatywne — przy użyciu pojawiającej się przy owocowaniu lub po nim «korony» («czubka») albo bocznych i przykorzeniowych odrostów (odrośli). «Koronę» (tylko z całkowicie dojrzałego owocostanu) ścinamy czystym ostrym ostrzem, a odrosty (kiedy długość ich od podstawy osiąga 15-20 cm) ostrożnie wyłamujemy. Dalsze czynności technologiczne po zakorzenieniu są znane, proste i jednakowe.
Regularnego przycinania Ananas nie potrzebuje, usuwajcie (ostrymi nożycami) tylko uszkodzone lub suche części liści, nie zahaczając o zdrową tkankę.
Kurz z liści usuwamy miękką szmatką, a następnie przecieramy gąbką zwilżoną w wodzie o temperaturze pokojowej. Nie należy stosować preparatów do połysku liści.
Ewentualne trudności
Jeśli końce liści usychają — otaczające powietrze jest zbyt suche.
Jeśli na liściach powstają plamy — gleba jest zbyt wilgotna.
Jeśli roślina gnije w podstawie — walczcie znowu z nadmierną wilgotnością gleby i/lub z obniżoną temperaturą w pomieszczeniu.
Jeśli ubarwienie liści jest blade — ilość dziennego światła jest skąpa.
Jeśli one usychają i skręcają się — najprawdopodobniej, wokół hulają przeciągi. Trzeba zmienić lokalizację doniczki.
Jeśli «ulubieniec» rozwija się wolno i nie chce kwitnąć — prawdopodobnie nie wystarcza mu substancji odżywczych.
Z powodu chorób i szkodników Ananas cierpi mało (w porównaniu z innymi owocującymi roślinami pokojowymi). Najbardziej rozpowszechnieni jego wrogowie — miseczniki (Coccidae), około 150 gatunków występuje w Europie. Tarczniki i czerwce mączyste (330 gatunków w Europie) — też «nie są prezentami».
Ananas nie jest trujący, ale może wywoływać kontaktowe zapalenie skóry. Ta właściwość wraz z cierniami motywuje do podjęcia środków ostrożności (pracy w rękawiczkach). I ostatnie. Istnieją źródła informacji które jednym głodem przygnębiająco powtarzają: «Ananas w pokoju rzadko kwitnie i owocuje». Spróbujecie pracą i cierpliwością obalić tych pesymistów?
