Opis
Cechy charakterystyczne Bambusa
Podobnie jak słowo «pies», które jest używane ogólnie (częściej potocznie) jako określenie popularnych zwierząt bez odniesienia do konkretnej rasy, słowo «bambus» - ustalona nazwa ogromnej ilości gatunków, wiecznie zielonych wieloletnich roślin zielnych. Przez Klasyfikację botaniczną są one zaliczane do rodziny traw (Gramineae) znanej również jako wiechlinowate (Poaceae). System APG II (czytaj więcej na jego temat w artykule «Dracena») dopatruje się w niej 7 podrodzin, w tym również bambusowych (Bambusoideae). Liczy on w przybliżeniu 1200 gatunków, które z kolei są podzielone na dwa plemiona: Olyreae ( 21 rodzajów) i Bambuseae (77 rodzajów, 9 podplemion).
Przedstawiciele pierwszego nie zdrewniałe, pozostają przez całe swoje życie «zwykłą trawą», wysokość ich wcale nie często «pełznie» ponad 1 metr.
W drugim plemieniu «zebrane» są gatunki zdrewniałe. Łodygi w nich z reguły są wysokie, mogą rozgałęziać się, niosą pełne wdzięku, ażurowe korony z trawiastych liści (wąskich, z zaostrzonymi końcami). Kwitnienie występuje bardzo rzadko. Kwiaty są ogromne jak wiechy (w niektórych gatunkach - wręcz przeciwnie: są prawie niewidoczne, drobne i ukryte w pachwinach liści). Na kwitnienie i tworzenie owoców roślina zużywa dużo energii, i dlatego niedługo po tym obumiera - albo całkowicie, albo tylko jej nadziemna część (zachowując kłącza).
Bambusy rozpowszechnione są w strefach tropikalnych i subtropikalnych na wszystkich kontynentach Ziemi, oprócz (oczywiście) Antarktydy, jednak zdolne są «nie więdnąć» w dość chłodnych górskich strefach. Na przykład w Kordylierach Wschodnich (w Ameryce Południowej) Chusquea aristata wznosi się (i to nie pojedynczo, a w postaci nieprzebytej gęstwiny leśnej) do śnieżnej granicy.
Niektóre inne «rekordy» Bambusów:
- łodyga-«słomka» w Dendrocalamus brandisii wyciąga się do góry na 38-40 metrów przy średnicy 25-35 centymetrów;
- stosunkowo krótkie (do 3 metrów) gatunki rodzaju Sasa kwitną raz na 20 lat i są niezwykle zimotrwałe (ich gaje są nawet na Wyspach Kurylskich);
- Bambusa arundinacea o wysokości 18 metrów i więcej kwitnie raz na 25 lat, za to bardzo obficie;
- Bambusa gigantea i Melocanna bacciferi - raz na 30 lat;
- Bambusa tulda na Półwyspie Indochińskim w ciągu miesiąca wyrasta na 22 metry, ale jest jeszcze unikalne świadectwo o tym, że jeden z egzemplarzy Bambusa Fylostachys bambusowaty (Phyllostachys bambusoides) w Japonii w ciągu 24 godzin wyrósł na 120 centymetrów...
Ludzkość dla opisywanych roślin znalazła zastosowanie i wykorzystanie w najszerszym zakresie dziedzin. Bambusy - to:
- narzędzie długiej bolesnej śmierci;
- broń (drzewce dla halabard oraz toporów bojowych, dmuchawki, kopie, włócznie, łuki, piki, strzały itp.);
- produkty spożywcze (młode pędy roślin należących do rodzajów Bambusa, Dendrocalamus, Phyllostachys, chyba nie gorsze od zwykłych warzyw z ogrodu, a owoce roślin z rodzaju Melocanna wyglądają jak apetyczne mięsiste gruszki);
- materiały budowlane (wodociągi, domy, schody, łodzie, mosty, tratwy i inne);
- surowiec do produkcji papieru (według chińskiej technologii), wiader, ram rowerowych (Stany Zjednoczone, koniec XIX wieku), nakryć głowy, sprzętu kuchennego, kijków narciarskich, mebli, instrumentów muzycznych (dętych, perkusyjnych, szarpanych), pałeczek do jedzenia, wyrobów plecionych (zasłon, koszy, nawet wierzchniego ubrania), uchwytów do parasoli, lasek, wędzisk dla zwolenników letniego łowienia ryb, «manierek» do przechowywania i transportu płynów oraz materiałów sypkich...
Chińscy ogrodnicy już dawno i wszechstronnie docenili dekoracyjność Bambusów, z których można tworzyć parawany, półprzezroczystą altanę, gaj do medytacji, dekorację na podwórku lub w ogrodzie itd. Europejczycy też zaczęli okazywać zainteresowanie i prawdziwy szacunek do tej «egzotyki» - tym bardziej, że jak się okazało, w Środkowej Europie przyjmują się i rosną bez żadnych problemów:
- Bambus lśniący (Sasa nitida) z purpurowymi pniami o długości do 3 metrów;
- Bambus zielonopaskowany (Arundinaria auricoma = Arundinaria viridistriata = Pleioblastus auricomus) - niski, na liściach są podłużne żółte pasy;
- Bambus złocisty (Phyllostachys aurea) w kadzi wzrasta do 3 m, na początku (w pierwszym roku życia) łodyga jest jasnozielona, następnie zamienia się w słomkowo-żółtą;
- Bambus karłowaty (Arundinaria pygmaea = Pleioblastus pygmaeus), bardzo mrozoodporny (oczywiście, dzięki swojej wysokości - zaledwie do kolan człowieka);
- Bambus ruszczykolistny (Pleioblastus kumasasa = Shibataea kumasasa) - zwarty krzaczek, zygzakowate łodygi są spłaszczone z jednej strony;
- Bambus multiplex (Вambusa multiplex) 2-4 metry wysokości (dla kadzi w sam raz!) też ma formę o pstrych liściach;
- Bambus Muriel z żółtymi pniami, ich rozmiar w przybliżeniu jest taki sam, jak w Bambusie lśniącym;
- Bambus karłowy (Arundinaria pumila = Pleioblastus pumilus = Sasa pumila);
- Bambus pstry (Arundinaria fortunei = Pleioblastus variegatus) demonstruje białe lub kremowe paski na liściach, może tworzyć gęstą kurtynę o wysokości od 0,7 do 1 metra;
- Bambus niski (Arundinaria humilis = Pleioblastus humilis);
- Bambus zielonosiny (Bambusa glaucescens), którego wysokość nie przekracza 0,4 metra, wskutek czego sprawdza się jako roślina doniczkowa;
- Bambus czarny (Phyllostachys nigra) z Chin (w ciągu dwóch lat całe łodygi ciemnieją, a soczysta zieleń listowia nie zmienia barwy) jak wszystkie fylostachysy, lepiej czuję się na południu Rosji;
- ostrolistny, niski Bambusa fortunei z Japonii;
- jeszcze jeden sympatyczny «Japończyk» Bambusa metake...
UWAGA! Nic wspólnego z prawdziwymi Bambusami nie mają ani Dracena Sandera (Dracaena sanderiana), ani Dracena wonna (Dracaena fragrans), chociaż ich zakorzenione pędy często są sprzedawane pod markami handlowymi «Happy bamboo» («Szczęśliwy bambus»), «Lucky Bamboo» («Bambus powodzenia»), «Chiński bambus» lub nawet «Drzewko szczęścia». Uważajcie!
Sekrety udanej uprawy Bambusa
Preferuje miejsce jasne, ale zaciszne, zamknięte (osłonięte) przed jakimkolwiek wiatrem (ciepłym lub zimnym), ze stale wilgotną (to znaczy nigdy nie wysychającą) ziemią. Jeśli zimą gromadzić się będzie tam śnieg - to świetnie. Dla wysokich gatunków poleca się wybierać miejsca w pobliżu zbiorników wody.
Jeśli będziecie hodować Bambus pod dachem - zapewnijcie mu jasne słoneczne światło i hojne podlewanie, którego objętość ostatecznie można ograniczać tylko zimową porą.
Właściwe tej roślinie «pragnienie» («sygnalizuje» ona o nim skręceniem liści) pozwala kultywować ją nie tylko w gruncie, ale też w wodzie. W drugim przypadku od kwietnia do końca sierpnia zmieniajcie wodę dwa razy w miesiącu, rozpuszczając w niej specjalne kompleksowe nawozy mineralne (na przykład, «Ideal», «Ispolin», «Radugę»). Przy uprawie gruntowej nie będą one potrzebne.
Zapotrzebowanie na dużą względną wilgotność otaczającego powietrza jest obniżona, tym niemniej opryskiwanie ciepłą wodą będzie przyjęte z przyjemnością.
Zakres najbardziej korzystnych temperatur latem - 18-25°C, zimą - 10-13°C.
Zasilajcie Bambus akcentując na nawozy azotowe co 2-3 tygodnie. Ściółkujcie podłoże opadłym listowiem.
Doniczkowe i młode egzemplarze przesadzajcie corocznie, kadziowe i dorosłe -raz na 2 (lub 3) lata.
Bambus łatwo rozmnaża się albo przez podział krzewów (łączcie go z przesadzaniem), albo przez sadzonki (kłączowe, ale niektóre gatunki - jeszcze przez łodygowe), z nasion rozwija się bardzo wolno. Najlepszy okres dla sadzenia - wiosna (marzec-kwiecień). Mieszanina gleby powinna być ciężka i pożywna. Optymalny jej skład jest następujący: ziemia gliniasto-darniowa, liściowa, gnojowa, torfowa, piasek (w proporcji 2 : 1 : 1 : 1 : 1).
Kwitnienie jest słabo dotąd zbadane (za względu na jego rzadkość), ale jak zauważono: przez regularne przycinanie udaje się zapobiec jemu (lub istotnie powstrzymać) i następującemu po nim obumieraniu «ulubieńca».
Ewentualne trudności
Bambus skłonny jest bardzo intensywnie rozrastać się pod ziemią, dlatego potrzebne jest naczynie solidnych rozmiarów. Jeśli hodujecie go na świeżym powietrzu - wkopcie wokół przeznaczonej plantacji taśmę starego linoleum skierowaną pionowo, lub podobną barierę przeszkadzającą bardzo szybkiemu rozprzestrzenieniu korzeni na całej działce.
Przy uprawie w pomieszczeniach temperatura otoczenia w okresie spoczynku (od października do końca lutego) pod żadnym pozorem nie powinna spadać poniżej 5°C.
Na świeżym powietrzu nie ryzykujcie pozostawiając «wychowanka» bez osłony zimą -może on przemarznąć od wierzchołka do poziomu śniegu. Przygnijcie łodygi do ziemi i przykryjcie (a nuż zimowy mróz zjawi się bez śniegu?) świerczyną, lutrasilem lub «spandbondem».
Powstające zażółcenie liści mówi o naruszeniu zasad podlewania.
Bambus czasem atakują i porażają roślinożerne wciornastki (przylżeńce albo tripsy). Są to bezskrzydłe, obrzydliwe owady. Nie traćcie czasu i nie żałujcie insektycydów (pomogą Aktellik, Dekametrin, «Fitowerm»).
* * * *
Bambus w Indiach symbolizuje przyjaźń, w Chinach - długowieczność, na Filipinach - szczęście (chłopi wierzą, że przyciągają je krzyże bambusowe, i stawią takie na swoich polach), w Japonii - czystość.
Las bambusowy wydziela do atmosfery o 35% więcej tlenu, niż las o takiej samej powierzchni z jakichkolwiek innych drzew.
Nie rezygnujcie ze szczęścia, lekko oddychając, rozkoszując się przyjaźnią i czystością, żyć szczęśliwie!
