Opis
Cechy charakterystyczne Hortensji
Hortensja (Hydrangea) — rodzaj tracących liście na zimę i wiecznie zielonych roślin z rodziny hortensjowatych (Hydrangeaceae). Można spotkać się z twierdzeniem, że powinny one należeć do rodziny nazywanej skalnicowate (Saxifragaceae). Rodzaj składa się z siedemdziesięciu lub osiemdziesięciu gatunków (niektóre źródła mówią tylko o 35). W większości są one krzewami o wysokości 1-3 metra. W rodzaju tym występują i nieduże drzewa. Pozostałe — liany pnące się wokół podpór pionowych (w roli których najczęściej występują pnie innych drzew) i wspinające się po nich na wysokość do 30 metrów. Pierwotne regiony występowania dzikich przedstawicieli wymienionego rodzaju — Ameryka (Północna i Południowa), Azja (Południowa i Wschodnia), przy czym w Azji Wschodniej (Chiny, Korea, Tajwan, Japonia, Filipiny, Rosyjski Daleki Wschód, wyspa Sachalin) botanicy odnotowali rekordową różnorodność gatunków.
Czasami za «Hortensję» uważa się rośliny należące do innego rodzaju (chociaż i bliskiego) — Przywarka (Schizophragma): na przykład, Hortensja pnąca (Hydrangea petiolaris) i Przywarka japońska (Schizophragma hydrangeoides).
Ciekawie jest zadać sobie pytanie: co było pierwsze —żeńskie imię Hortensja czy nazwa rodzaju? Historia odpowiada: rodzaj został nazwany na cześć jednej z księżniczek Świętego Cesarstwa Rzymskiego (takie państwo istniało w Europie od 962 roku do 1806 roku).
Wśród wielu gatunków tylko jeden jest wykorzystywany do pokojowej uprawy — Hortensja ogrodowa (Нydrangea macrophylla, Hydrangea hortensis), którą «zapożyczono» z Chin ponad 200 lat temu. Prace nad uszlachetnieniem zaczęto w około 1790 roku, selekcyjne trwają od 1900 roku, odmiana tego gatunku (Нydrangea macrophylla var. japonica) po raz pierwszy do Europy trafiła oczywiście z Japonii w 1920 roku. W ojczyźnie (subtropikach) charakteryzuje się ona wysokością pod 4 metry i słabą zimotrwałością, a w Starym Świecie stała się przodkiem mnóstwa odmian i form nadających się do hodowania w otwartym gruncie. Co prawda, «opłaciły» one swoje zahartowanie widocznym zmniejszeniem wymiarów pionowych — do 3 metrów (krzewy marek handlowych «Kiuszu», «Junik») lub poniżej («Makulata», «Matilda», «Trikolor» — do 1-2 metrów). Potomkowie tego samego «praprzodka», którzy «godzą sie» z pokojową uprawą, odznaczają się analogicznymi wymiarami (maksymalna wysokość —1,5 metra). Oprócz tego kwitną one tylko raz w życiu. Można rozciągnąć czas ich istnienia w doniczce do kilku lat, ale bardzo, bardzo trudno będzie doprowadzić do osiągnięcia drugiego kwitnienia i kolejnych. Spróbujcie obalić tą pesymistyczną opinię?
Hortensja kwitnie od wiosny do późnej jesieni. Kwiaty zbierające się na końcu łodygi w kulistą «główkę» o średnicy 16-20 centymetrów i więcej, bardzo często są białego, ale również różowego, niebieskiego, czerwonego, a nawet liliowego koloru, który zależy od gleby: na kwaśnej (pH = 3,0-5,0) — niebieski, na słabo kwaśnej (pH = 5,0-6,0) lub alkalicznej — różowy. Roślina ta - jest jedną z niewielu, które są w stanie gromadzić glin (jeśli występuje w podłożu). To on «nagradza» kwiatostany odcieniami błękitu. Spróbujcie zasilać swoją Hortensję (w okresie przed zawiązywaniem pąków) co 2 tygodnie roztworem ałunów przygotowanym w stosunku 3-5 gram na 1 litr wody. Ałuny mogą być amonowo-glinowymi AlNH4(SO4)2, glinowo-sodowymi NaAl(SO4)2 lub glinowo-potasowymi KAl(SO4)2. Ostatnie wymienione łatwiej znaleźć, ponieważ są one powszechnie stosowane: jako środek do spulchniania przy pieczeniu wyrobów piekarniczych, a także w zakresie uzdatniania wody, do garbowania skór, do wytwarzania materiałów ogniotrwałych. Prosimy wziąć pod uwagę: że dla proponowanego eksperymentu potrzebna jest pierwotnie różowa Hortensja — z białej nie otrzymamy niebieskiej nawet przy zasilaniu ałunem.
Sekrety udanej uprawy Hortensji
Preferuje ona jasne, ale rozproszone światło i potrzebuje lekkiego zacienienia od bezpośrednich promieni słonecznych, jeśli umieszczona jest przy oknie skierowanym na południe. Latem nie sprzeciwi się przenoszeniu na balkon lub do ogrodu, dlatego że lubi świeże powietrze. A ponieważ Hortensja źle znosi upał (okres kwitnienia skraca się, kwiatostany wypalają się) — znajdźcie dla niej zakątek w koronkowym cieniu innych roślin.
Wymagania co do polewania, są bardzo wysokie — gleba powinna zawsze pozostawać wilgotną! Jeśli roślina nie jest w porę podlewana, to liście opadną w dół. Lepiej nie doprowadzić «wychowanki» do takiego stanu. Jeśli powietrze w pomieszczeniu jest za suche — regularnie ją opryskujemy.
Najbardziej korzystne zakresy temperatur: latem — 18-25°C, zimą — 8-12°C.
Niezależnie od własnej decyzji, eksperymentować lub nie eksperymentować z ałunami, zasilajcie Hortensję co dwa tygodnie specjalnym nawozem dla azalii.
Nawiasem mówiąc, przebieg eksperymentu można zintensyfikować: zwiększając stężenie roztworu ałunów glinowo-potasowych do 5-10 gram na 1 litr wody i «częstując» doświadczalną roślinę nie co dwa tygodnie, a 2 razy w tygodniu. Wtedy, być może otrzymamy kwiaty o niebieskich odcieniach nie tylko na kwaśnej glebie, a nawet na zwykłej (obojętnej). Proces dodania w nią ałunów powinien, jak wspomniano powyżej, rozpocząć się zanim zaczną zawiązywać się pąki.
Nikt nie zobowiązał hodowców kwiatów do jednomyślnego «poparcia» twierdzenia o tym, że Hortensję pielęgnujemy jako «roślinę jednego kwitnienia», a po jego skończeniu po prostu ją wyrzucamy. W przypadku braku zgody z tą tezą możecie:
— albo «z szacunkiem odnieść się» do okresu spoczynku, realizując szereg niedrogich posunięć: ograniczając jesienią podlewanie, oraz do zasilania nawozem raz na miesiąc, doniczkę z «ulubienicą» na okres zimy przenieść w ciemne chłodne miejsce (lub do piwnicy), nie martwcie się, gdy zaczną opadać liście;
— albo zamiast okresu spoczynku jesienią i zimą zapewnić jej dodatkowe sztuczne oświetlenie (doświetlenie).
Wiosną (około marca) kończcie zimowanie— wystawcie «zimującą» na naturalne światło, podnieście temperaturę otoczenia do 13-15°C. Przesadzamy Hortensję w świeże odżywcze podłoże z torfu, ziemi liściowej, piasku, zmieszanych w stosunku 2 : 1 : 1. Robimy przycinanie formujące i ekstyrpację (usunięcie) starych i słabych pędów. Młodych pędów nie ścinamy — to właśnie z nich mogą pojawić się nowe kwiaty. Objętość wody do podlewania stopniowo zwiększamy, z rozwinięciem liści powracamy do praktyki obfitego podlewania.
Rozmnażanie Hortensji przyjęto poprzez sadzonki, które bierzemy z młodych przykorzeniowych pędów (jeszcze niekwitnących). Sadzonki z dwiema lub z trzema parami liści zakorzeniają się w mieszaninie torfu z piaskiem w 15-20 dni.
Ewentualne trudności
Często w Hortensji występuje chloroza (pożółknięcie blaszek liściowych między żyłkami, uwarunkowane tym, że naruszeniu uległo tworzenie chlorofilu w liściach i zmniejszyła się aktywność fotosyntezy). Do zasilania dodajemy chelat żelaza (chelat, jeśli nie wdawać się w zbyt głębokie arkany chemii nieorganicznej, — sól złożona, pomagająca żywemu organizmowi przyswajać ważne substancje mineralne).
Na zielonych liściach pojawiają się białawe plamy — winny jest nadmiar światła.
Usychające końce liści, nieszczęście potęguję się i doprowadza do więdnięcia i opadania liści — to znaczy, powietrze jest zbyt suche, a podlewanie bezlitośnie skąpe.
Hortensja słabo rośnie i nie próbuję zakwitnąć — to znaczy o niedostatecznej ilości światła i składników odżywczych.
Rozwój typowych dla niej chorób grzybiczych— mączniaka, szarej pleśni — blokujcie roztworami fungicydów, skrupulatnie i ostrożnie usuwając uszkodzone części.
Z owadów pasożytniczych zaszkodzić Hortensji mogą przędziorkowate roztocza, mszyce i nicienie łodygowe — bardzo drobne białe robaczki o długości 1-1,5 milimetra, 0,04 milimetra grubości, czyli nitkowate. (Zobaczyć je można tylko przy dużym powiększeniu, łatwiej wykryć pośrednie objawy ataku, jak obrzęk na łodygach.) Stosujcie odpowiednie insektycydy.
