Rośliny domowe Guzmania
Opis
Cechy charakterystyczne Guzmanii
Guzmania (Guzmania) — rodzaj wiecznie zielonych roślin zielnych z rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae) rozpowszechnionych w Brazylii, Wenezueli, Kolumbii, w siedmiu państwach Ameryki Centralnej (Panama, Kostaryka, Nikaragua, Salwador, Honduras, Gwatemala, Belize), na wyspach Indii Zachodnich oraz w południowej części północnoamerykańskiego stanu Floryda. Do rodzaju zalicza się około 130 gatunków, które «mieszkają» w lasach i na otwartych zboczach górskich, świetnie czując się na wysokościach do 2400 metrów nad poziomem morza.
Hiszpan Anastasio Guzmán (akcent pada na ostatnią sylabę), na którego cześć został nazwany ten rodzaj, — żarliwy badacz flory i fauny Ameryki Południowej (co wcale nie przeszkadzało mu szukać tam jeszcze i skarby Inków). Wariant wymowy rosyjskiej nazwy roślin Gusmania z dźwięczną «z» — „Гузмания” (Guzmania)— surowymi źródłami kwalifikuje się jako niepoprawny, jednak jest używany bardzo szeroko, w tym i w druku. Czasami można spotkać wariant „Гуцмания” (Gucmania).
Łacińskie synonimy: Caraguata, Chirripoa, Massangea, Renealmia, Schlumbergera, Sodiroa, Thecophyllum, Tillandsia —Interesujące są prawdopodobnie tylko dla naukowców.
Za najbardziej znane są uważane 3 gatunki: Guzmania Donnell Smith (Guzmania donnell-smithii), Guzmania krwistoczerwona (Guzmania sanguinea) i Guzmania mozaikowata (Guzmania musaica). Wszystkie wymienione są epifitami, to znaczy przymocowują się do innych roślin, ale nie pasożytują na nich, a zapewniają sobie substancje odżywcze z gleby za pomocą własnych systemów korzeniowych. Roślina podtrzymująca epifit jest potrzebna mu wyłącznie jako podpora fizyczna pomagająca w gęstym lesie tropikalnym zbliżyć się do źródła światła i w pewnym stopniu chroniąca przed zwierzętami roślinożernymi.
W warunkach pokojowych najczęściej «troskliwie wychowują» Guzmanię języczkowatą (Guzmania lingulata lub Tillandsia lingulata). Nawiasem mówiąc, ona też «umie» istnieć jako epifit — lub jako epilit, czyli roślina przystosowana do życia na kamienistych gruntach i skałach. Nadziemna część tego gatunku zbudowana jest «z pretensjami na oszustwo»: za podstawę służy gęsta różyczka liściowa z długich, równowąskich i przeważnie zielonych liści, a w jej środku tworzy się korona z przysadek, — ponieważ ich barwa natychmiast przyciąga wzrok, właśnie ją przyjmują za kwiat! Natomiast prawdziwe kwiaty są zebrane w kłosopodobny kwiatostan, nie są tak wyraźne, i niedługo żyją.
Odmiany Guzmanii języczkowatej (w porządku alfabetycznym łacińskich określeń):
1) var. саrdinalis («szkarłatna») ma rozłożystą różyczkę stworzoną z zielonych liści o szerokości 3-4 centymetrów, i tak samo rozłożyste przysadki — szkarłatne, jaskrawo czerwone, purpurowe (w zależności od kraju pochodzenia);
2) var. сoncolor («skromnokolorowa») w różyczce ma liście jasnozielone, a przysadki wyglądają blado pomarańczowymi, ale w ich górnych połowach w kierunku końców zagęszcza się czerwony odcień;
3) var. flammea («ognista») — jednobarwne zielone liście różyczki o długości 24-34 centymetrów, i szerokości 1-1,7 centymetra «patrzą» we wszystkie punkty górnej półsfery, a płomienno czerwone przysadki przejawiają tendencję zwracać się do zenitu;
4) var. lingulata («zwyczajna») niesie w różyczce liście jednobarwne, o szerokości ponad 2,5 centymetra, a przysadki —przeważnie stojące prosto, czerwone lub różowe;
5) var. minor («mniejsza») demonstruje w różyczce liście o szerokości nie większej niż 2,5 centymetra, częściej zielone (lub krwistozielone), a przysadki mogą być stojącymi prosto i rozłożystymi, czerwonymi i cytrynowo-żółtymi.
Rzadziej można spotkać w pokojach Guzmanię jednokłosą (Guzmania monostachia), Guzmanię szyszkową (Guzmania conifera), Guzmanię Wendy (Guzmania wendy) i inne gatunki.
Sekrety udanej uprawy Guzmanii
Podobnie do niektórych przedstawicieli rodziny bromeliowatych (w szczególności, Frizea) bardzo lubi ona ciepło oraz światło, ale nie znosi bezpośrednich promieni słonecznych w południe (mogą one spowodować oparzenie różyczki lub uszkodzić barwę przysadki). Dlatego umieszczajcie ją tam, gdzie one nie trafiają (na przykład, na zachodnich oknach), lub zapewnijcie zacienienie w określonych godzinach, jeśli niebo jest jasne. Od października do końca lutego w naszych szerokościach geograficznych insolacja jest znacznie ograniczona, dlatego «normalna» Guzmania przechodzi w stan spoczynku. (A są hybrydy, które kwitną nie konsultując się z kalendarzem — inaczej mówiąc, nie zwracają uwagi na zmianę pór roku.)
Wiosną i latem (w okresie wzrostu) wody powinno być pod dostatkiem, jednak nie można dopuszczać do nadmiernego nawilżenia podłoża (jak również wysychania). Obowiązkowo wlewajcie ją w środek różyczki liściowej. Uzupełniajcie podlewanie opryskiwaniem liści. Zimą zmniejszcie ilość wody (jeśli słupek termometru spadł poniżej 18°C—w różyczce liściowej w ogóle ona nie jest potrzebna). Zawsze wykorzystujcie miękką wodę o temperaturze pokojowej. Optymalne zakresy temperatur dla uprawy: latem — 20-28°C, zimą — 18-20°C (i nigdy nie mniej niż 16°C!).
Zasilają roślinę raz w miesiącu kompleksowym nawozem mineralnym (stężenie roztworu robią w 2-3 razy słabsze niż rekomendowane na opakowaniu).
Przesadzanie wykonujemy raz na 2-3 lata wiosną lub latem. Ponieważ w Guzmanii jest drobny system korzeniowy, to wielkość doniczki lub koszyka może być średnia (10-12 centymetrów). Potrzebna jest gleba pulchna, przepuszczająca powietrze (nie należy mocno przygniatać ją zwłaszcza wokół korzeni), słabo kwaśna (pH = 5,0-6,0). Oto kilka wariantów jej składu:
— mieszanina rozdrobnionych korzeni torfowca i paproci w proporcji 1 : 3;
— piasek, torfowiec, kora sosny (lub innego drzewa iglastego), ziemia liściowa w stosunku 1 : 1 : 2 : 2;
— piasek, ziemia gliniasto-darniowa, torf (włóknisty), węgiel drzewny w takim samym stosunku;
— piasek, ziemia darniowa, gnojowa, torf w proporcji 1 : 2 : 2 : 4;
—grunt specjalny do orchidei lub paproci dostępny w sprzedaży.
Substrat corocznie trzeba trochę zasilać. Spróbujcie włączając własną intuicję poeksperymentować z takimi składnikami: mech torfowiec, torf wysoki, «groszki» lub większe kawałki węgla drzewnego, rozdrobniona kora iglastych (albo całe fragmenty kory), ściółka iglasta, kompost liściowy, piasek.
Rozmnażamy: a) przez odkłady zakorzeniając pędy boczne tworzące się u podstawy «matki»; b) przez dzielenie dorosłej rośliny; c) przez nasiona.
Przycinania Guzmania nie potrzebuje.
Żyje ona do 3 lat, kwitnie przeważnie w wiosenno-letnim okresie — od kwietnia do końca lipca, a po około pół roku po skończeniu kwitnienia umiera. Zjawisko dla bromeliowatych całkiem naturalne, więc nie martwicie się bardzo — i prosimy, nie śpieszcie się wyrzucać nieustannie ginącą różyczkę liściową, ponieważ Guzmania jest zdolna samodzielnie odnowić się z odrostów korzeniowych. Usuwajcie stopniowo wysychające liście i oczekujcie pojawienia się «dzieci».
Ewentualne trudności
Jasne, blado-brązowe plamy na liściach różyczki liściowej — skutek i objaw oparzenia słonecznego.
Przy niewystarczającej ilości światła często bywa, że Guzmania nie chce kwitnąć.
Jej korzenie mogą zacząć gnić, jeśli podlewanie jest zbyt obfite. Zmniejszajcie jego objętość, ale nie przestawajcie zasilać wodą środek różyczki liściowej.
Nadmierny wzrost wilgotności i temperatury otoczenia sprzyja powstaniu i szybkiemu rozwoju chorób grzybowych.
Guzmania — «smakowite danie» dla czerwców mączystych, roztoczy z rodziny prędziorkowatych, tarczników (oraz miseczników, lub czerwców z rodziny misecznikowatych) i często cierpi z ich powodu. Sukcesy w walce z tymi pasożytmi osiąga się za pomocą opryskiwania roztworem malationu lub aktellika.
