Byliny Skalnica

Opis

Cechy charakterystyczne Skalnicy

Skalnica (Saxifrаga) – liczny rodzaj roślin przeważnie wieloletnich należący do rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae). Przedstawiciele tego rodzaju występują w rejonach górskich krajów o umiarkowanym i arktycznym klimacie, oraz w tropikach Afryki.

Polska oraz łacińska nazwa wskazuje na zdolność rośliny do występowania w szczelinach skalnych i pomiędzy kamieniami. W rosyjskich dialektach czasem można spotkać i takie nazwy, jak bedrenec, razryw-trawa, jesznik, kozlec, zubownik, dziki koper.

Skalnica tworzy darń i może osiągać od 5 do 70 cm wysokości. Posiada potężny system korzeniowy. Zebrane w różyczkę skórzaste liście mają z reguły okrągły kształt i często są rozcięte oraz lekko okryte puszkiem. W wielu gatunkach obecny jest szarawy odcień na brzegach liści, ponieważ wydzielają one wapno. Gwiazdkowate kwiaty (pojedyncze lub w wiechowatych kwiatostanach) wyrastają do 2 cm średnicy, mają 5 płatków i mogą być białego, żółtego, liliowego lub różowego ubarwienia. Kwitnienie występuje od końca wiosny do sierpnia. Owoc przedstawia sobą torebkę z licznymi drobnymi nasionami czarnego koloru, dojrzewającymi we wrześniu.

Skalnica jest niezastąpiona przy tworzeniu kompozycji na kamienistych górkach, w ogrodach skalnych i jako roślina okrywowa. Wysokie gatunki również stosuje się w bordiurach i miksbordierach. Dobrze wyglądają one obok kosaćców, goryczek, goździków, rozchodników i karłowatych iglastych roślin. Większość gatunków nadaje się również do pędzenia, wtedy powtórnym kwitnieniem można cieszyć się w lutym-marcu. Oprócz tego, Skalnica jest rośliną leczniczą, której liście pomagają pokonać wiele chorób.

Rodzaj Skalnica reprezentowany jest przez około 400 gatunków, które często mają istotne różnice między sobą. W środowisku naturalnym najbardziej są rozpowszechnione:

Saxifragа paniculatа (Skalnica gronkowa) –roślina okrywowa o wąskich liściach szarawego odcienia i kwiatostanach-wiechach białego, czerwonawego lub blado żółtego ubarwienia;

Saxifragа adscendens (Skalnica dwuletnia) – około 10 cm wysokości, wyróżnia się krótkimi liśćmi i drobnymi kwiatami beżowo-mlecznego koloru;

Saxifragа apricа –wyróżnia się przez owalne liście zielono-fioletowego odcienia i białymi kwiatami;

Saxifragа brоnchialis – ma lancetowate liście i białe kwiaty o cytrynowych i pomarańczowych plamach;

Saxifraga caespitosa (Skalnica darniowa) – ma trzyczęściowe liście i białe kwiaty;

Saxifragа cernuа (Skalnica zwisła) – wyróżnia się brązowawymi liśćmi i pojedynczymi zwisającymi kwiatami białego ubarwienia;

Saxifragа eschschоltzii – charakteryzuje się błyszczącymi liśćmi srebrzystego odcienia i drobnymi kwiatami żółtego ubarwienia;

Saxifragа ferrugineа – ma ząbkowane na brzegach liście, wysokie łodygi i kwiaty o różnych płatkach (trzy szerokie i dwa wąskie);

Saxifraga hirculus (Skalnica torfowiskowa) – nie posiada przyziemnej różyczki liściowej, charakteryzuje się żółtymi kwiatami;

Saxifraga oppositifolia (Skalnica naprzeciwlistna) – zarośla tej rośliny osiągają zaledwie 5-20 cm wysokości, gatunek wyróżnia się nakrzyżległymi liśćmi o terakotowym odcieniu i liliowymi kwiatami.

W architekturze krajobrazu wykorzystywane są w zasadzie takie niewybredne rośliny, jak Skalnica cienista, zwana też cieniolubną (Saxifraga x urbium) – wyrasta do 30 cm wysokości, wyróżnia się skórzastymi liśćmi, kwitnie na początku lata – oraz Skalnica Arendsa (Saxifraga x arendsii) – obecnie istnieje mnóstwo różnorodnych odmian mieszańcowych tego gatunku. Jako roślinę pokojową i roślinę leczniczą uprawia się Skalnicę rozłogową (Saxifragа stoloniferа lub Saxifragа sarmetosа) – do 50 cm wysokości.

Sekrety udanej uprawy Skalnicy

Ze względu na różnorodność gatunków nie ma jednolitej agrotechniki dla Skalnicy. Jedne rośliny preferują zwilżoną i urodzajną glebę z dobrym drenażem, inne – słoneczne miejsca z glebą zasadową, ale są jeszcze i tacy przedstawiciele rodzaju, którym bardziej odpowiadają cieniste tereny z suchą ziemią. Jednak rośliny wykorzystywane w uprawie zwykle są niewymagające i mogą pomyślnie rozwija się na każdym terenie. Jedynym ważnym warunkiem jest dobry drenaż. Aby otrzymać bujną i obficie kwitnącą roślinę, lepiej sadzić ją na lekkich i zdrenowanych glebach z dostatecznym oświetleniem.

Podstawowa pielęgnacja Skalnicy zakłada obfite podlewanie (ale po tym, jak górna warstwa gleby całkowicie wyschnie), usuwanie chwastów, odpowiednie terminowe usuwanie przekwitłych kwiatostanów i osłonę na zimę niewielką warstwą suchych liści (chociaż niektóre gatunki mogą pomyślnie zimować i bez osłony). Przydatne będzie też comiesięczne zasilanie nawozem mineralnym. Po kilku latach krzewy rośliny tracą swoją ozdobność, dlatego potrzebują odnowienia.

Skalnice rozmnaża się przy pomocy nasion (przed zimą lub wiosną), sadzonek i odrostów (w połowie lata) i poprzez podział krzewu (w sierpniu).

Nasiona niektórych gatunków potrzebują stratyfikacji, dlatego lepiej jest wysiewać je do otwartego gruntu późną jesienią. Nasiona hybryd Arendsa, cenionych przez hodowców kwiatów, stratyfikacji nie wymagają. Wysiewane są na rozsadę (w marcu) lub od razu do otwartego gruntu (w kwietniu-maju, gdy minie zagrożenie wiosennymi przymrozkami). Przy tym nasion nie zagłębiamy, a tylko lekko przysypujemy glebą i periodycznie podlewamy. Wschody pojawiają się już po 2-3 tygodniach. Po pojawieniu się prawdziwego listka rośliny pikujemy, a w przybliżeniu w lipcu-sierpniu wysadzamy na stałe miejsce utrzymując odległość 10-30 cm pomiędzy roślinami. Na zimę młode rośliny trzeba obowiązkowo osłaniać świerczyną lub suchym listowiem. Jeśli Skalnica będzie rosnąć w kontenerze, powinien on być niegłęboki i szeroki, oraz należy obowiązkowo wypełnić dno drenażem. Jako grunt najlepiej przygotować mieszaninę torfu i rzecznego piasku.

Sadzonki nacinamy w czerwcu-lipcu, zakorzeniamy je pod polietylenem, szkłem lub w specjalnych szklarniach, obficie podlewamy, a na stałe miejsce wysadzamy wiosną. Takie rośliny zakwitną już następnym latem.

Po skończeniu kwitnienia Skalnicę można rozmnażać poprzez odrosty, które zakorzeniamy w urodzajnej glebie, na początku zacieniamy i we właściwym czasie podlewamy. Na zimę takie rośliny osłaniamy, a wiosną wysadzamy na stałe miejsce.

Podział krzewu wykonujemy pod koniec lata. Przy tym roślinę wykopujemy, ostrożnie dzielimy na kilka części i wysadzamy na uprzednio przygotowane miejsca mniej więcej co 20 cm.

Ewentualne trudności

Nadmiar lub niedostateczna ilość oświetlenia może doprowadzić do więdnięcia liści lub pojawienia się na nich burych plam.

Skalnice nie znoszą zastoju wody, jest to bardzo ważne żeby nie dopuścić do zgnilizny korzeniowej. Starajcie się w miarę zwilżać glebę podczas podlewania. Jeśli różyczki liściowe zaczęły czernieć, należy opryskać je fungicydami.

Przy zbyt suchym powietrzu roślina może zostać zaatakowana przez wciornastki, roztocza, czerwce i mszyce. Walczyć ze szkodnikami można przy pomocy specjalnych insektycydów.